20 JAAR LITERAIR GENT (VERSLAG)

Op vrijdag 31 mei 2024 vierde de erfgoedvereniging Literair Gent haar twintigste verjaardag in bib De Krook onder de titel ‘Gent, kop en hart’, de beginwoorden van het bekende Gent-gedicht van Richard Minne (1891-1965).
Literair Gent (LG) biedt op haar website informatie aan over literatuur in Gent en Gent in de literatuur, van de middeleeuwen tot vandaag. Naast een lexicon met zo’n 2000 namen (van Gentse literaire auteurs, tijdschriften en verenigingen) vind je er ook thematische en periode-overzichten, digitale wandelingen, tekstfragmenten en literair nieuws). LG probeert al twintig jaar de clichébeelden van Gent te diversifiëren, door naast rasechte Gentenaars ook internationale passanten op te nemen die in hun literaire werk Gentse locaties, historische figuren of Gentse onderwerpen hebben verwerkt.

Tijdens het evenement Gent kop en hart werden daarvan zowel ernstige als ludieke voorbeelden aan het publiek gepresenteerd, om enig inzicht te geven in de enorme literaire rijkdom van Gent.
Hendrik Defoort, collectiebeheerder van de Gentse universiteitsbibliotheek, rakelde eerst ‘de droom van Frans Heymans’ op, in 2004 de initiatiefnemer voor het LG-samenwerkingsverband en de gelijknamige website. Wijlen Frans Heymans, directeur-bibliothecaris van de Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent (1979-2003) had samen met bibliotheekmedewerkers Tine Demoor en Tine Englebert in 1992 al een becommentarieerde, thematische bloemlezing gepubliceerd, Voor den duivel geen stap achteruit...: beelden van Gent in de literatuur (1992). Daarin was slechts plaats voor ongeveer een tiende van het eerder verzamelde materiaal. Om de volle rijkdom van Literair Gent publiek te maken leek het internet als nieuw publicatiekanaal in 2004 de ultieme oplossing. In samenwerking met de vzw Gent Cultuurstad (later opgegaan in het STAM) werd een goed gestructureerde website, met uitgebreide zoekfuncties en interne links ontwikkeld. De eerste versie toonde al dat er een lange weg was afgelegd sinds historicus-filoloog Philip Blommaert (1808-1871) zijn overzicht De nederduitsche schryvers van Gent (1861) liet verschijnen.
LG won in 2005 de VGI-ICT Award van de Nederlandse Vereniging voor Geschiedenis en Informatica, waarna ook Archief Gent, de UGent, het Poëziecentrum en het Antwerpse Letterenhuis (soms tijdelijk) in de samenwerking stapten. Het titanenwerk dat Heymans leidde, kreeg door de inbreng van ruim 160 vrijwillige medewerkers in twintig jaar een stevige ‘body’: zo’n 550 auteursnamen werden voorzien van een biografische beschrijving en toelichtingen omtrent hun ‘Gentse’ publicaties en onderwerpen.
Www.literairgent.be werd op 21 mei 2004 aan de pers voorgesteld in de KANTL, in aanwezigheid van ereburgemeester Frank Beke en Gentsche Sosseteit-voorzitter Eddy Levis, die in hetzelfde jaar begonnen was om het middeleeuwse epos Van den vos Reynaerde om te zetten in 'Gentsche toale'. Beide LG-medewerkers en lemmaschrijvers van het eerste uur waren op de herdenking in 2024 opnieuw aanwezig. Levis vergastte de bezoekers alweer op een sterke Reinoart-streke.

Herbert de Vleeschouwer, sinds enkele jaren vaste LG-medewerker, introduceerde het publiek vervolgens met grafieken, cijfers en de belangrijkste namen in de zeer gevarieerde invulling van Literair Gent. Van lekenabt Einhard (9de eeuw) tot de Amerikaan Steve Berry die in 2022 de restauratie van het Lam Gods aangreep voor een deels historisch ingekleurde thriller, Het geheim van Gent. Belangrijker nog dan de tientallen internationaal bekende schrijvers die de revue passeerden, was zijn toelichting dat zowel de Gentse en Vlaamse, zelfs de Europese geschiedenis sterk beïnvloed heeft wat wel en wat niet door tijdgenoten geschreven/bewaard werd, wie de pen hanteerde en hoe periodes van oorlog, religieuze troebelen, imperialistisch machtsvertoon of innovaties qua geletterheid, mobiliteit en emancipatie quasi altijd ‘vertekende’ beelden van Gent opleverden. Hoe meer diverse info beschikbaar is, hoe preciezer het beeld. Ook de historische verschuivingen tussen de gebezigde talen en de spreiding qua herkomst van de LG-schrijvers werd mooi in beeld gebracht.
In een tweede presentatie droeg De Vleeschouwer het bekende Engelse ritmische gedicht "How they brought the good news from Ghent to Aix" (1848) van Robert Browning voor, mét reconstructie van deze helse rit en Nederlandse vertaling (zie hiervoor aflevering 3 van Ghendtsche Tydinghen, 2024).

Stefaan Goossens (Poëziecentrum) werkte met een aanstekelijke causerie over de "Canon-poëten in Literair Gent" danig op de lachspieren. Want zeg nu zelf: Gezelle, Van Ostaijen, Streuvels, Louis Paul Boon..., die literair op het hoogste schavotje geplaatste Vlaamse schrijvers waren toch helemaal géén Gentenaren! Goossens bewees het tegendeel en verwees voor uitgebreidere info telkens op grappige wijze naar de LG-website.
De allereerste stadsdichter van Gent, Roel Richelieu van Londersele, sloot de avond passend af met (soms geëngageerde) gedichten uit zijn in 2023 verschenen dichtbundel Het vriendenkabinet.
Tussen de lezingen werd de avond verlevendigd met performances door De Verwoordering, een groep woordkunstenaars gecoacht door Griet Pauwels, o.m. bekend als interviewster voor de Paarse Zetel in bib De Krook. In een mooi samenspel lieten ze zowel klassieke Gentse fragmenten als recente teksten horen, van Cyriel Buysse, Richard Minne en Jean Ray tot Herman Brusselmans, David Troch en Elena van Gent (met een slotode aan Luc de Vos). Bij een drankje achteraf hoorden we enkel enthousiaste reacties op deze herdenkingsavond voor 20 jaar Literair Gent.

Lees ook het interview dat Gent Leest-journaliste Ria Martens had met een van onze redacteurs: www.gentleest.be/in-de-kijker/20-jaar-literair-gent-interview

Interesse in Ghendtsche Tydinghen en de bijdrage van LG-medewerker Herbert de Vleeschouwer over Robert Brownings gedicht? Kijk op de website ghendtschetydinghen.be