Shaw, Joseph

(?, 1671 - Clapham, Engeland, 24.10.1733)

Engelse advocaat, schrijver van wetboeken en van een reisboek in briefvorm, Letters to a Nobleman (...), waarin ook een verslag voorkomt van zijn bezoek aan Gent omstreeks 1700.

Joseph Shaw studeerde rechten aan Trinity College, Oxford, vanaf 10 juni 1687, werd advocaat vanaf 1695 en lid van de Royal Society in 1703.

In 1709 gaf hij een boek uit in briefvorm: Letters to a Nobleman from a Gentleman Travelling Thro’ Holland, Flanders and France. With a Description of Ghent, Lilsle, &c. and of the Courts of Versailles and St. Germains. Brief 7 omvat inderdaad een beschrijving van de tocht vanaf Brussel via Aalst naar Gent.

Shaw lijkt een van de weinige Engelsen die na Geoffrey Chaucer (1380!) en vóór Harry Peckham (1740) en de Grand Tour-reizigers literaire sporen nalaat over onze contreien. De reis heeft wellicht in 1700 plaatsgevonden, afgaande op zijn notitie dat de Prins van Friesland (Johan Willem Friso, 1687-1711) toen net dertien jaar werd. De tocht voltrok zich dus tijdens de Vrede van Rijswijk – in 1697 gesloten tussen de Grote Alliantie/Spaans-Habsburgse rijk en Frankrijk – en vóór de Spaanse successieoorlog (1701) uitbrak.

Het reisboek werd in 1709 gedrukt voor Daniel Midwinter, een Londense boekenverkoper en uitgever (vóór 1689-1733?). De brieven werden voorafgegaan door een uitgebreid lofschrift, voor die tijd erg gebruikelijk, aan de bestemmeling Anthony Ashley Cooper, 3rd Earl of Shaftesbury (1671-1713), een Engelse filosoof, schrijver en politicus. De vormelijke schrijfstijl van de brieven komt overeen met die in de correspondentie van Harry Peckham, wat duidt op een zekere Britse uniformiteit. Het lijkt onwaarschijnlijk dat alle brieven in tweevoud werden geschreven en bijgehouden voor latere publicatie.

Later gaf Joseph Shaw nog wetboeken uit over parochiale wetgeving die lange tijd als standaardwerken werden gezien: The Practical Justice of the Peace (1728), Parish Law (vóór 1733).

Joseph Shaw en Gent

Joseph Shaw beschreef in Brief 7 in detail zijn bezoek aan Gent.
Hij stelde dat de tocht vanaf Aalst vijf uur duurde, en dat “Ghent, hoofstad van Vlaandere, de grootste, misschien beste stad van de 10 provincies” was. Een stad met een citadel aan de buitenkant, vijfhoekig in de stijl van Vauban [bedoeld is wellicht het oude Montereyfort (1671), buiten de stadsomwalling nabij de Heuvelpoort, eerder dan de citadel op de plaats van het Spanjaardenkasteel, nvdr], en met een vierkant fort in het centrum, alsook met goede muren, dijken en sluizen om het gebied errond onder water te kunnen zetten. Hij vermeldde de zuil van Keizer Karel (op de Vrijdagmarkt, van 1600 tot 1792) en het Prinsenhof, dat enigszins in verval was geraakt.

Hij besteedde aandacht aan de Sint-Baafskathedraal maar bleek geshockeerd door een niet-geïdentificeerd schilderij dat Maria tussen God ‘de Oude’ en Jezus ‘de Nieuwe God’ zou afbeelden. Hij vermeldde het klooster van de Engelse jezuïeten en het Engels klooster van de benedictinessen (80 nonnen op dat moment). Interessant is dat hij door een aanbevelingsbrief een tweetal zeer aangename uren kon spreken met de abdis van het nonnenklooster, waarschijnlijk abdis Magdalen Lucy.

Joseph Shaw was aangedaan door de Engelse manieren van de Gentenaren die zijn natie in Vlaanderen bovenal schenen lief te hebben, wat hij toeschrijft aan het Engels garnizoen dat tot 18.000 soldaten kon omvatten. Waar de meeste reizigers daarna de Brugse vaart namen, verliet Shaw de stad Gent via het kanaal naar Sas van Gent.

[Herbert De Vleeschouwer]

Over Joseph Shaw:

Joseph Shaw: Letters to a Nobleman from a Gentleman Travelling Thro’ Holland, Flanders and France. With a Description of Ghent, Lilsle, &c. and of the Courts of Versailles and St. Germains (Three Crowns, at St Pauls’ Church-Tard, London, 1709), herdr. 2010
Edward Irving Carlyle: Shaw, Joseph, in: Sidney Lee (ed.): Dictionary of national biography, vol. 51 (1885-1990), p. 441
Info over het Engels klooster, zie The Library of the University of California, Los Angeles: Annals of the English Benedictines of Ghent, now at St. Mary’s Abbey, Oulton in Staffordshire (1894), in Internet Archive: archive.org/details/annalsofenglishb00slsniala/mode/2up
C[ees] D. van Strien: British travellers in Holland during the Stuart Period (1993); bevat verspreid veel aanhalingen van Joseph Shaw en commentaar op zijn reisjournaal Letters to a Nobleman (...)
Een behoorlijke beschrijving van Joseph Shaw’s leven is te vinden op Wikipedia: en.wikipedia.org/wiki/JosephShaw(legal_writer)
Over Daniel Midwinter: zie royalacademy.org.uk/art-artists/name/daniel-midwinter
Info over de Vrede van Rijswijk: zie nl.wikipedia.org/wiki/Vrede_van_Rijswijk