Fredericq, Sophie

(Nevele, 27.03.1819 - Gent, 25.05.1895)

Ook Sophia genoemd. Vlaamse vertaalster en schrijfster van korte verhalen. In de verhalenbundel De Menschen en de Dieren, in 1869 in Gent uitgegeven, ijverde ze als een van de eersten voor dierenrechten.

Sophie Fredericq groeide op in Nevele. Haar ouders Marie Comparé en Jacques Fredericq behoorden tot de welstellende elite van de streek. Toen ze zes was, overleed haar vader. Haar moeder hertrouwde met Herman Anton Loveling. In dit nieuwe gezin werden drie kinderen geboren: de bekende schrijfsters Rosalie en Virginie Loveling [zie aldaar] en Pauline Loveling, die de moeder zou worden van Cyriel Buysse [zie aldaar].

Over de jeugdjaren is weinig bekend. In het Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830) ontstond een netwerk van meer professionele lagere scholen. Marie Comparé stuurde haar kinderen, waaronder Sophie, naar zo’n nieuwe school. Sophie heeft ook de eerste literaire probeersels van de zussen Loveling van zeer dichtbij gevolgd en hielp hen bij die eerste stappen. Dankzij haar kregen Rosalie en Virginie interesse voor folklore, die aan bod kwam in hun gedichten en novellen.
De inspirerende en financieel zorgeloze omgeving en de relatief goede scholing die ook Sophie kreeg, maakten een literaire loopbaan mogelijk. Ze startte met het vertalen van buitenlandse poëzie en toneelwerk.

Frans Rens (1805-1874), die ook Rosalie en Virginie Loveling inspireerde, moedigde haar aan om proza te schrijven. In Het Nederduitsch Letterkundig Jaarboekje verschenen in 1852 en 1853 respectievelijk “Het houtrapertje” en “Eene vreemde vrouw”. Vooral het verhaal “Aldegondeken” werd goed onthaald. Het werd opgenomen in het Nederduitsch Tijdschrift van Emanuel Hiel in 1867. Professor Nederlandse letterkunde aan de UGent Antonin van Elslander vond het een geslaagd werk en plaatste Sophie Fredericq daarmee samen met de zussen Loveling bij de literaire voorouders van Cyriel Buysse.

In de toen invloedrijke Geschiedenis der Vlaamsche letterkunde (1910) van Coopman en Scharpé werd ze omschreven als een begaafde schrijfster. Maurits Basse plaatste in 1921 Sophie Fredericq op dezelfde hoogte als haar halfzusters: “Minder vruchtbaar, maar niet minder talentvol was een halfzuster van Rosalie en Virginie Loveling, mevrouw MacLeod (geboren Sophie Fredericq)”.

Sophie Fredericq en Gent

Sophie huwde op 18 november 1853 met de Gentenaar en wijnhandelaar Aimé MacLeod (1804-1893). Het koppel vestigde zich eerst in Oostende en verhuisde in 1858 naar de Visserij in Gent. Sophie schreef in Oostende een hele reeks korte verhalen, vooral over de vissersbevolking. Haar enige zoon Julius (1857-1919) werd bekend als cultuurflamingant en hoogleraar in de botanica aan de UGent.
Vooraleer haar literaire activiteiten uitdoofden, had Sophie Fredericq nog onverwacht succes met het verhalenboek De Menschen en de Dieren. Het werd in 1869 uitgegeven bij Willem Rogghé in Gent en kende twee herdrukken. Sophie profileerde zich erin als een dierenrechtenactiviste avant la lettre. Ze kreeg voor de uitgave een prijs van de in Brussel gevestigde Maatschappij ter bescherming der dieren.
Na haar overlijden bundelde schoondochter Fanny Lava, mevrouw MacLeod-Maertens, in 1902 het nagelaten werk in het boek Heen en weder, opgeraapte schetsen.

[Stefaan de Groote]

Over Sophie Fredericq:

Maurits Basse: Het aandeel der Vrouw in de Nederlandsche letterkunde, deel 2: Gent (1921)
Theophiel Coopman en Lodewijk Scharpé: *Geschiedenis der Vlaamsche Letterkunde*** (1910)
Stefaan de Groote: De menschen en de dieren door mevrouw Sophia, in: 112 Histories uit Deinze en ’t Land van Nevele (Skribis, Gent, 2019), p. 99-100
Stefaan de Groote: ‘De menschen en de dieren' door mevrouw Sophia: over de Nevelse verhalenschrijfster en dierenactiviste Sophie Fredericq (1819-1895), in het tijdschrift Het Land van Nevele, jrg. 2021, nr. 4
Ludo Stynen: Rosalie en Virginie: leven en werk van de gezusters Loveling (1997)
Antonin van Elslander: De literaire voorouders van Cyriel Buysse, in: Medelingen van het Cyriel Buyssegenootschap, IX (1993)