Letterkundige opleiding

Over de wijze waarop lessen in letterkunde best gegeven worden.

Meest gezochte methode.
1^e Voorlezen van een dicht- of prozastuk; 2^e Opzoeken van het doel des schrijvers; soms uitdrukken van de hoofdgedachte; 3^e Zeggen hoe de hoofdgedachte ontwikkeld is; 4^e Opstellen van eene korte samenvatting; 5^e Soms het bekend maken der zedelijke strekking; 6^e Eenige woorden over den schrijver.

Voordeelen van die methode.
Zij leert de kinderen met orde zoeken en nadenken, en spoort ze aan bij het opstellen ook zoo te werken.

Ernstige nadeelen.
1^e Gebrek aan afwisseling en bijgevolg verveling bij onderwijzer en kinderen;
2^e Gebrekkig en onvolledig letterkundig onderricht. Bij letterkundig onderricht, minder nog dan bij andere leervakken mag men zeggen: deze of gene manier is de beste; de methode moet voortvloeien uit het gezond oordeel van den leeraar. Passen wij ons gezegde toe op het zoo aangrijpende verhaal “Saïdjah’s buffels” uit Max Havelaar van Multatuli. Kan men dergelijk kunstgewrocht behandelen als eene aanschouwelijke les over de tafel of den stoel, waarbij men bij het onderwerp in zijne verschillende deelen ontleedt, of als eene les in natuurkunde, waarbij men de lichaamsdeelen, de levensorganen van een dier bespreekt? Zulk onderricht ware onzin en nochtans wordt het dikwijls in onze scholen zoo gegeven. Wie “Saïdjah’s buffels” met de kinderen bespreken wil, vange aan met eene korte eenvoudige schets van des schrijvers leven. Hij zegge aan zijne leerlingen uit welk boek het verhaal getrokken is en schildere vooraf de naïeve, zachtaardige personen, welke er in voorkomen. Nu zal hij het verhaal met gevoel voorlezen, en na de lezing kan hij gerust aan de kinderen vragen, waarom het gelezene schoon is. Zij zullen zonder aarzelen antwoorden: omdat er zooveel menschlievendheid in doorstraalt. Het doel dat de leeraar zich voorstelde is bereikt; naar hoofdgedachte, ontwikkeling ervan, zedelijke strekking en wat al meer vragen, ware tijdverlies.

Zoo gij aan uwe leerlingen wilt leeren verstaan wat orde in de samenstelling, volmaaktheid van zinbouw is, kies daartoe eene bladzijde uit de werken van Nicolaas Beets, of Frederik Van Eeden. Wilt gij den kinderen leeren begrijpen hoe men “schildert” met woorden, lees De Molen, van Van Droogenbroeck. Uw onderricht moet niet altijd voor doel hebben bewondering af te persen. Waarom zou de onderwijzer hier of daar de zwakke zijde van eenen schrijver niet mogen aanwijzen? Al wat wij lezen is toch niet volmaakt, en menschen, die gezond oordeelen, zijn zoo zeldzaam, dat onze scholen er wel wat meer zouden mogen aankweeken.

De hierboven aangeduide leermethode biedt talrijke voordeelen aan; het belang der leerlingen is opgewekt; hunne letterkundige kennis uitgebreid; de lust tot lezen bevorderd; het kind is aangewakkerd tot verdere studie, zelfs na het verlaten der school. Het gelezene heeft invloed geoefend op het verstandelijk, zedelijk leven der leerlingen; en heeft beschaafde en ontwikkelde menschen helpen vormen.