Uw Kapitool, helaas! eene onvoltooide kroon, / Uw Belfroot, met den draak der kruisvaart overkronkeld, / En Bavo’s tempel, als zijn kunstjuweelen schoon.

Prudens van Duyse (1859)

Terug naar index

DE MONT, PAUL

(Ninove, 01.06.1895 - Ninove, 10.11.1950)

Journalist, stadsambtenaar, auteur van 17 toneelstukken waaronder blijspelen, parodieën, bijbelse verhalen, jeugdtheater, evenals historische en filosofische stukken. Hij schreef ook een roman en een aantal essays.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog verloor hij beide benen en deze zware handicap zou een grote invloed op zijn literair werk hebben. In 1921 werd hij stadsontvanger in Ninove. Als journalist bracht hij het tot hoofdredacteur van Het Algemeen Nieuws, het culturele bijvoegsel van de populaire krant Sportwereld. In Sportwereld’s Bibliotheek publiceerde hij enkele boeken over oorlogsproblematiek en wapenhandel. Nadat hij in 1936 werd gecoöpteerd als senator voor Rex, bleef hij de pen voeren, als hoofdredacteur van De Nieuwe Staat, het partijblad van Rex-Vlaanderen. In februari 1939 verliet hij de partij. Enkele maanden later ging hij aan de slag als commentator voor De Standaard, onder de schuilnaam Oslower. Tijdens de Tweede Wereldoorlog onthield hij zich van elke politieke activiteit. Na de oorlog publiceerde hij als journalist nog enkele culturele bijdragen in Nieuw Vlaanderen en in De Nieuwe Standaard.

Artevelde’s val (1947) was zonder twijfel zijn belangrijkste toneelstuk. Postuum werd hem hiervoor in 1952 de driejaarlijkse staatsprijs voor toneelletterkunde toegekend. De Mont had voor dit stuk grondig historisch onderzoek verricht (wat leidde tot zijn essay Artevelde, de mythe en de man, 1948). Zijn enige roman, De bloeiende gaarde (1949), behandelde de 19de-eeuwse sociale ellende in een niet-bestaande stadje “Denderghem”, waarmee hij Ninove bedoelde.

Zijn toneelstukken werden opgevoerd in de grote Vlaamse schouwburgen en door het rondreizend Vlaamse Volkstoneel, wat sterk bijdroeg tot hun populariteit.

Artevelde’s val is De Monts enige stuk met een duidelijke locatie, Gent uiteraard. In dit werk laat Artevelde zich – zodra hij ondervindt dat het volk hem niet langer steunt – vrijwillig gevangen zetten om zich voor de vierschaar te verantwoorden. Hij spreekt er zo overtuigend dat hij de massa kortstondig weer op zijn hand krijgt. Na het uitbreken van nieuwe rellen moet hij de macht echter overdragen aan Geeraard Denijs die het Belfort binnenvalt met als echte bedoeling Artevelde te waarschuwen voor een reëel gevaar: het volk dat meent dat Artevelde Vlaanderen verkocht heeft aan de Engelse koning. Tijdens een pathetische toespraak wordt Artevelde getroffen door een steen en sterft hij.

Voor De Mont was Artevelde een grote historische figuur die droomde van een Westerse grootmacht met Vlaanderen als kern en Gent als hoofdstad. Artevelde was voor De Mont “de eerste staatsman van Vlaanderen” die de aanzet gaf tot de vorming van de Staten van Vlaanderen, en op die manier fundamenteel belangrijk was voor het voortbestaan van Vlaanderen en later België.

[Opm.: Paul de Mont is niet te verwarren met zijn oom Pol de Mont, letterkundige, volkskundige, flamingant, vrijzinnig liberaal en directeur van het Museum voor Schone Kunsten in Antwerpen].

[Rozemie Steyaert]

Over P. de Mont:

  • Paul de Mont, 1895-1950 (1995). Onder red. van Rozemie Steyaert en Frédéric van Waeijenberge
  • Pieter G. Buckinx : Paul de Mont (1961)