Mijn gezant vermoordden ze, mijn kasteel verbrandden ze / (...) God sta bij de heer die 't als lot beschoren kreeg / te tuchtigen zulk een bende.

Frans Gunnar Bengtsson (1950)
Uitgebreid zoeken

Toon volledige lijst

Terug naar index

BERTRAM, Karel

(Antwerpen, 1923-1993)

Zijn echte naam is Karel Bertram Balbaert. Schrijver van jeugdboeken en een totaal van 87 Vlaamse Filmpjes. Schreef met De kluizenaar van Ganda (1964) en Leve de Witte kaproenen! (1965) twee Gents getinte verhalen, die passen in de sfeer van de Vlaamse Fimpjes, respectievelijk Vlaams en christelijk.

Karel Bertram was leraar secundair onderwijs. Hij studeerde grafologie in Zürich.
Hij was één van de meest productieve schrijvers – na John Flanders – in de Vlaamse Filmpjes-reeks (1930-1969 onder de reekstitel Vlaamse Filmkens) van uitgeverij De Goede Pers Averbode, een langlopende reeks korte jeugdboekjes, met als doelgroep kinderen van 10 tot 13 jaar, gestart in 1930 als reactie op de protestantse Abraham Hans Kinderbibliotheek. Karel Bertram schreef voor de Vlaamse Filmpjes 87 verhalen in de periode 1951-1970, de eerste twee (VF nrs. 147 en 183) nog onder zijn volledige naam.

Ook zijn informatieve rubrieken over België "Ken uw land en volk" en Europa "Ken Europa" vonden hun weg naar het jeugdmagazine Zonneland, uitgegeven door De Goede Pers Averbode. Talrijke andere bijdragen werden opgenomen in het jaarlijks verschijnende Kerstboek van nonkel Fons of het Vakantieboek van nonkel Fons van dezelfde uitgeverij. Daardoor is hij helemaal een Averbode-product. Typisch was de verteltrant: een vader die meestal uitstap-ideeën voorstelde en organiseerde, die geschiedkundige of aardrijkskundige informatie doceerde aan de kinderen; een moeder die beoordeelde of het allemaal wel veilig en rustig genoeg was om te doen; en een jongen en een meisje. Steden als Sint-Niklaas, Veurne, Mechelen, of Aalst werden in een daguitstap behandeld, voor Gent werden wel drie dagen uitgetrokken.
Vanaf 1976 stelde hij ook allerlei spel- en vakantieboekjes samen rond de Vlaamse stripfiguur Jommeke (gecreëerd door tekenaar Jef Nijs) voor uitgeverij Het Volk in Gent.

Karel Bertram en Gent

Bertrams verhalen hebben meestal een religieuze of historische achtergrond: voor Gent onder meer over de Witte Kaproenen en Jacob van Artevelde, maar ook over de heilige Bavo, als kluizenaar van de Ganda-abdij. Het zijn geromantiseerde verhalen waarin de moralistische insteek of de Vlaamse achtergrond sterk benadrukt wordt, en de personages nogal zwart-wit geschetst zijn. Andere verhalen gaan over Vlaamse missionarissen, de Russische inval in Hongarije, de Tweede Wereldoorlog en de middeleeuwse pestepidemie in Europa.

Enkele van Karel Bertrams verhalen waarbij Gent sterker aan bod komt:

  • Margaretha van Oostenrijk (Vlaamse Filmkens, 395), 1961
  • De graaf is vermoord (over Karel De Goede, Vlaamse Filmkens, 555), 1964
  • De kluizenaar van Ganda (Vlaamse Filmkens, 592), 1964
  • Leve de Witte kaproenen! (Vlaamse Filmkens, 626), 1965

[Herbert de Vleeschouwer]

Over Karel Bertram: