… vrees voor 't zelfbehoud? O neen, neen, van wat belang is thans desnoods een menschenleven min of meer. Doch... al die arme jongens prijs gegeven aan verminking en aan dood!

Virginie Loveling (1914)

RICHARD MINNE, 50 JAAR DOOD EN EXPO 'GENTENAAR IN LATEM'

Nieuws

Richard Minne kwam in 1928 in het kunstenaarsdorp Latem wonen, nadat zijn avontuur als keuterboer in Waarschoot zijn zenuwen geenszins had gekalmeerd. Prozaschrijver, dichter, journalist en criticus Richard Minne was eerder een kunstenaar uit tegenzin, van de weeromstuit, en vanwege zijn ironische pen werd hij ook bedacht met bijnamen als Den bijter, de Gentse distel, of de ‘snikkende vloeker’ (Elsschot). Zijn stuurs karakter en zijn eindeloze twijfel aan eigen kunnen leidden tot een vrij beperkt oeuvre. Maar het staat buiten kijf dat zijn werk kwalitatief tot het beste behoort wat de Vlaamse literatuur heeft voortgebracht.

Zijn belangrijkste boeken: In den zoeten inval (1927), het erg hedendaags aandoende Heineke Vos en zijn biograaf (1933) en de bundel Wolfijzers en schietgeweren (1942) mogen zonder blozen naast Elsschot staan. Als pacifistisch militant tijdens W.O.I, als volks maatschappijcriticus in-‘t-Gents-dialect in zijn Brieven van Pierken (ism kunstenaar Frits van den Berghe), als luimig columnist en scherp criticus in de krant Vooruit en als gids in zijn Aanteekeningen van een Gentenaar (1939), stond Minne model voor de weerbarstige Gentenaar.
Bij het verschijnen van Minnes Verzameld werk schreef Erwin Mortier :

“Minnes gepieker vormt, nu eens spits en geestig, dan weer bitter of melancholisch, een onmisbaar onderdeel van zijn poëtica. Zijn verskunst is doorschoten van een soms mild, niet zelden bijtend scepticisme tegenover de verheven aanspraken der dichtkunst, de zijne incluis. (…)
De invloed van Minnes in omvang zeer bescheiden werk is in de decennia na zijn dood mede daardoor immens gebleken. Na hem komen Boon, de tedere anarchist, en Claus, de meest speelse van onze beeldenstormers (…)
Zonder Richard Minne zou Gent, zijn geboortestad en levenslang het ijkpunt van zijn denkwereld, Gent niet zijn, en zonder Gent was Minne Minne niet. Hij belichaamt als weinig andere auteurs die er geboren zijn de paradoxen en spanningsvelden die de stad sinds haar ontstaan meer dan een millennium geleden beheersen, en die altijd een vruchtbare voedingsbodem zijn geweest voor een even dwars als heterogeen cultureel leven. Gent: Frans en Vlaams tegelijk, met nog steeds een toets van Spaanse donkerte en heimelijke passie.
Een stad van verzet en politieke strijd ook, tegen de almacht van vorsten of kapitalisten. Een intellectueel centrum in een korst van arbeiderswijken (…)”

Gent, kop en hart, ge zijt een schone stad,” dichtte Richard Minne zelf. Lees alles over zijn binding met Gent in het beknopte overzicht van Yves T’Sjoen op deze website www.literairgent.be/lexicon/auteurs/minne-richard/

Richard Minne, Gentenaar in Latem

De dichter en kunstcriticus Roland Jooris wees op gelijkenissen tussen Richard Minne en de expressionistische schilders van Latem in zijn essay Een half-verdronken ponte, een schilder en een koe (later opgenomen in Geschilderd of geschreven, 1992):

"Minne (…) bleek niet onverschillig voor het licht, de lucht, de aarde van de Leiestreek en voor de poëtische stompe meanders van de Golden River. Zijn gedichten raakten ervan doordrenkt. (…).

Belangrijker nog in de verwantschap tussen Gust de Smet en Richard Minne lijkt me hun zienswijze, hun stijl, de manier waarop ze de dingen in zich opnemen en verwerken. (…) Minne lezend moet ik vortdurend aan De Smets schilderijen en tekeningen denken en vice versa. Hun beider werk heeft een knoestige tederheid, een afgeknotte directheid, een compacte gevoeligheid, een kosmische aardsheid en een uitdrukkingskracht die het volkse met het cerebrale verbindt, het verhevene met het banale, het niets met het alles.”

Na zijn overlijden op 1 juni 1965 werd Richard Minne te Sint-Martens-Latem begraven. Begin september van datzelfde jaar vond al een tentoonstelling ter nagedachtenis van Minne onderdak in het gemeentehuis.

Nu, vijftig jaar later, focust de nieuwe expo van Yves T’Sjoen en Els van Damme (UGent), in het Gemeentelijk museum Gevaert-Minne op zijn levensjaren in Latem. De expo toont brieven, typoscripten, krantenknipsels en foto’s uit Minnes privéarchief dat in de Universiteit Gent bewaard werd. De expo ‘Richard Minne, Gentenaar in Latem’ loopt (met een kleine onderbreking van 15 tot 31/07) nog tot 18 oktober 2015.

De gelijknamige catalogus Richard Minne, Gentenaar in Latem (2015) bevat net zoals de expositie uniek fotomateriaal en niet-gepubliceerde teksten. Daarbij de befaamde inVlaanderen, o welig huis (ed. Emmanuel de Bom, 1939) verschenen, maar nooit herdrukte Aanteekeningen van een Gentenaar. Ook opgenomen zijn enkele van Minnes stukjes over het Latemse kunstenaarsdorp, dat als ‘Sint-Jan-in-de-Olie' opduikt in zijn werk, “vaak met een ironische inslag,” verduidelijkte Yves T’Sjoen bij de voorstelling van boek en expo.
Het boek wordt te koop aangeboden in het museum en is niet via de reguliere boekhandel verkrijgbaar (zie praktische info hieronder).

UGent-wetenschappelijk medewerkster Dorien Van Damme inventariseerde en beschreef het literaire archief van Richard Minne en droeg bij tot de materiaalverzameling voor de tentoonstelling en de catalogus.
De Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent verwijst op de literatuurafdeling in de hoofdbibliotheek aan het Zuid naar deze expo in Latem met een Richard Minne-boekenstand (vanaf 5 juni 2015).

Praktische info: expo Richard Minne, Gentenaar in Latem:

Van 06/06/2015 tot 18/10/2015, telkens op woe, do, vrij, za, zo van 14:00 tot 18:00 (oktober tot 17.00)
Gesloten op maandag en dinsdag, en tijdens de vakantie van 15/07/2015 t/m 31/07/2015;
Gemeentelijk museum Gevaert-Minne, Edgar Gevaertdreef, 9830 Sint-Martens-Latem
Gratis toegang
Contact: Cultuurdienst Sint-Martens-Latem, per mail: gevaert.minne@sint-martens-latem.be of telefonisch +319 220 71 83

Meer info over Richard Minne en Gent op www.literairgent.be/lexicon/auteurs/minne-richard/

Meer info over de Richard Minne-biografie door Marco Dhaane ophttp://home.wxs.nl/~mdaane/richardm.htm

‘Voor de Leie den room’

Tijdens de zomer wordt Minne ook nog herdacht met een lezing op de Leie. Op zaterdag 29 augustus 2015 kan je tussen Gent en Kortrijk meevaren op een stroom van woorden tijdens een literaire tocht op de Leie. In Gent ga je om 12.00u aan boord van het historische schip De Gentse Barge. Ons Erfdeel-hoofdredacteur Luc Devoldere vertolkt dan live zijn reisverhaal over de Leie, eerder verschenen in Het Grote Rivierenboek (2008). Acteurs aan boord laten je genieten van de teksten van o.a. Richard Minne, Miriam Van hee, Cyriel Buysse, Roger Raveel en Paul van Ostaijen. Tuur Florizoone verzorgt de muzikale intermezzi met zijn accordeon.
Omstreeks 17.00u in Kortrijk worden de Leievaarders vergast op teksten van o.a. Hugo Claus, Guido Gezelle en Luuk Gruwez.

Praktische info over de Leievaart ‘Voor de Leie de room’ (dixit Richard Minne):
Zaterdag 29/08/2015 van 12:00 tot 18:00
Vertrekpunt: Gentse Barge, aan het Koophandelsplein 1, 9000 Gent
Prijs: € 25 (€ 75 met lunch)
Reserveren bij luc.devoldere@onserfdeel.be (www.onserfdeel.be )

Richard Minne-monoloog

Vanaf 13 september komt het toneelstuk over Richard Minne, van journalist en Minne-kenner Carlos Alleene, opnieuw op de planken. Acteur en regisseur Werther van der Sarren (uit de populaire VRT-reeks De paradijsvogels) leefde zich al in 2007-2008 in Minnes persoonlijkheid in en toerde met de vertolking van die biografische monoloog door Vlaanderen en Nederland:

"Het is geen toeval dat Minne op foto's steevast een kwade blik heeft. Noeste arbeid, zonder erkenning: dat tekende zijn leven".

Voor meer info over de vertoning ‘Richard Minne, kort en goed’, volg de media.

Nieuwe Richard Minne-publicaties

Naast de bovengenoemde publicaties, verschijnen dit najaar nog twee titels over Richard Minne, waarmee 2015 een waardig hommagejaar wordt, 50 jaar na het overlijden van de ‘Gentse distel’.

In het fonds van Academia Press Gent verschijnt in november 2015 de opstellenbundel Van op de hoge brug, opnieuw samengesteld door Yves T’Sjoen en Els van Damme. Het wordt een ruime selectie uit hun verspreide publicaties over Minne.
Literaire kritiek van Richard Minne in ‘Het Geestesleven’ (Vooruit, 1945-1965) verschijnt in december bij Amsab Gent. Els van Damme verzamelde en editeerde daarvoor alle in Vooruit verschenen kritieken van Minne.

Minne achterna

In 1992 zette muzikant Dirk van Esbroeck tien gedichten van Richard Minne op muziek voor de cd Van op de hoge brug (naar het gelijknamige Minne-gedicht).

In de Oost-Vlaamse gemeente Waarschoot (ten noordwesten van Gent), op de hoek van Arisdonk en Molenstraat, waar Richard Minne als boer van 1923 tot 1928 woonde, staat al een half decennium een paneel met het gedicht ‘Belleken’ dat de dichter in Waarschoot schreef. De keerzijde van het poëziepaneel toont een ode aan Minne door de eind vorig jaar overleden popzanger Luc de Vos.
Lees meer in Het Nieuwsblad van 1 september 2010.

De latere schrijver Bart van der Straeten organiseerde in 2007 op Gentblogt de poëziewedstrijd “Beter dan Richard” waarin kandidaat-dichters geïnspireerd door Minnes openingsvers “Gent, kop en hart” een vervolg moesten schrijven. De wedstrijd werd gewonnen door Ine Dehandschutter.
Lees meer op www.gentblogt.be/2007/03/13/beter-dan-richard-fin

In 2012 publiceerde de Nederlandse dichteres Elisabeth Tonnard de bundel De dichter spreekt weer, nieuwe poëzie op basis van louter herschikte versregels van Richard Minne. Meer info bij ElisabethTonnard.com

Passages uit Minnes werk komen ook aan bod in de Gentse stadswandelingen van Vizit. Informeer bij info@vizit.be of telefonisch op 09 233 76 89 (www.vizit.be)

Interne links

[Auteurs] Minne, Richard